Ik heb mijn onvermijdelijke “witte man komt de domme neger even uitleggen hoe het zit” momentje gehad. En het zit toch anders.
Als Oeganda ergens beroemd van is, dan is het, naast koffie en Chimpansees, de ‘kill the gays bill’. Al jaren ligt er in het parlement een wetsvoorstel dat een einde moet maken aan deze smeerpijperij. Met hoge gevangenisstraffen en zelfs de doodstraf voor recidivisten. En niet onbelangrijk: het propageren (lees: het er over hebben) wordt ook strafbaar. En dat is hard nodig. Want iedereen weet dat homo’s zich niet kunnen voortplanten. En dus moeten ze nieuwe slachtoffers voor hun levensstijl werven. Daarom komen hordes witten elk jaar naar Oeganda om willoze kinderen te rekruteren.
Wat niet iedereen weet is dat juist deze wet een product van witte recruters is. Amerikaanse evangelisten zijn de drijvende kracht. In eigen land verliezen ze terrein (steeds meer staten homohuwelijk), dus hebben ze een proeftuin en voorbeeldlocatie nodig.
Door veel verzet, meer uit donorlanden dan intern want geen politicus wil zijn handen brandden aan het opnemen van deze door de meeste mensen verketterde praktijk, is de doodstraf er inmiddels uitgehaald. En ligt de de wet eindeloos lang op de tafel, omdat donorlanden – inclusief de VS – hebben gedreigd de hulp stop te zetten. En dat is een groot probleem voor een land waarvan de begroting voor 25% uit donorgeld bestaat, dat de elite handig in zijn zakken weet te steken.
andere morele uitgangspunten
Ik voel me niet helemaal lekker bij die geheven Westerse vinger. Ik ben genoeg cultuurrelativist om te vinden dat Oeganda het recht heeft om de homosexuele praktijk te verbieden. In een democratie stel je morele normen. Dat ik het met die uitkomst niet eens ben is ook maar een mening. Die in Nederland gelukkig breed gedeeld wordt. Wat als Oeganda ons kwam vertellen dat we geen koffie meer krijgen als wij het homohuwelijk niet afschaffen?
Wij hebben een erg individualistische cultuur. Doe lekker waar je gelukkig van wordt. Een man, een vrouw, twee mannen, een heel strijkorkest, leef je lekker uit. Zo lang het maar voor allen een zelfstandige keuze is. Kinderen, paarden en mongooltjes moet je dus van af blijven. Want wij vinden dat die niet goed en gelijkwaardig kunnen bepalen of zij er ook gelukkig van worden. Hier kent moraliteit een hele ander basis. Natuurlijk de bijbel, maar vooral waartoe de bijbel ooit verzonnen is: je leeft hier niet om zelf gelukkig te worden, maar om de rol in de maatschappij te vervullen. ‘Lekker je eigen ding doen’ kennen ze hier niet. Hier leef je voor je familie en de maatschappij. Volstrekt achterlijk natuurlijk, maar het is ook een luxe die ze zich niet kunnen veroorloven. Hier geen pretpakketten, opleidingen aromatherapist en kunstacademies vol zelfingenomen types die volledig gesponsord door hard werkend Oeganda hun leven lang iets doen waar ze alleen zelf het nut van inzien. Als een gezinslid zijn aandeel niet levert, passen de eindjes van de hele familie niet meer aan elkaar.
objectieve achterlijkheid
Maar de achterliggende assumpties bij dit wetsvoorstel zijn geen kwestie van subjectieve achterlijkheid, maar van objectieve achterlijkheid. Homosexualiteit is aangeboren, en al 2000 jaar ongeveer 7% van de mensen. Het verbieden van de praktijk en het ‘er over hebben’ kan er voor zorgen dat minder mensen het doen. En wellicht zelfs dat minder mensen het bij zich zelf ontdekken. Maar het is niet zo dat daarmee deze Westerse uitvinding zal verdwijnen. Onze therapieën voor pedoseksuelen zijn er ook niet op gericht om hen ‘te genezen’ zodat ze het niet meer zijn, maar om hen gedrag aan te leren zodat ze het niet meer doen.
De mensen met wie ik hier samenwerk zij niet dom. Maar het idee dat westerlingen hier komen om mensen homo te maken leeft ook bij hen breed. Daarom zijn ze voor de wet. Ik zou die achterlijke rimboenegers eens uitleggen hoe het echt zit.
“Hoe kan dat werken dan?…Voel jij je sexueel aangetrokken tot vrouwen?”
“ja”
“en tot mannen?”
“He bah, nee natuurlijk niet”
“Nou, hoe zou ik er nou voor kunnen zorgen dat je dat wel wordt? Wat zou ik daarvoor moeten doen?”
“Die Westerlingen komen hier en dan leer je er over en zo overtuigen ze je.”
“dat werkt toch juist andersom? Ik heb weleens in een homokroeg een half uur op de schoot van een hele mooie jongen gezeten. En ik voelde er niks bij. Sterker nog, ik vond het onprettig. Toen wist ik zeker dat ik behoorlijk hetero ben. Homo is iets wat je bent, niet dat je kunt worden. Zoals gelovig. Die rekruteren namelijk wel mensen voor hun middeleeuwse denkbeelden. ”
“Maar je moet begrijpen dat mensen hier heel arm zijn. En westerlingen hebben geld. En iedereen hier wil naar het Westen.”
“Maar zelfs als ik je heel veel geld geef, verander ik jouw gevoel niet, toch? Voor nog geen miljoen wordt je geil van een man toch?”
ander referentiekader
En dan begint het lichtje te branden. We praten volstrekt langs elkaar heen. De onderliggende assumpties van relaties zijn heel anders. Zoals ik eerder al schreef, is liefde hier helemaal niet waar het om gaat. Het gaat om de verwachtingen van de maatschappij, en om je eigen materiële toekomst. Vrouwen houden er hier soms wel 4 vriendjes op na, die in ruil voor sex allemaal wat voor ze betalen. Iedereen wil een Muzungu. Want die zijn rijk. Dat de jongens helemaal niks van ze begrijpen en dus nooit hun soulmate kunnen worden, of dat de de mannen die hier een vrouw komen zoeken niet voor niks geen vrouw in Europa kunnen vinden (perverse man met vies snorretje, ‘Benno L, Benno L je kent hem wel’), doet er niet toe. Alle mensen die me hier hun zijn zus aanbieden (396x per dag) hebben als belangrijkste argument niet dat ze leuk of grappig is, of ook van treinen houdt, maar dat ze goed kan koken. En snappen niet dat ik niet overtuigd raak. Relaties zijn hier transacties, niet het volgen van de vlinders in je buik, en meer dan het volgen van je begeerte. Jongens die wat van de wereld gezien hebben en zich liefde kunnen permitteren zoeken soms juist daarom een muzungu, vertouwden ze Nienke toe: “Die weten tenminste dat liefde door je hart moet gaan, niet door je rekenmachine of de verwachtingen van de clan.”
is het wel allemaal nature?
En eerlijk gezegd. Natuurlijk heb ik de biologische benadering wel erg stellig zitten verdedigen. Hoewel ik ook weet dat als je mannen en vrouwen lang scheidt (gevangenis), homoseksualiteit toeneemt. En er zijn ‘ex’ homo’s die er zelf echt stellig van overtuigd zijn dat ze door therapie zijn genezen. Aangepraat of niet, ze geloven er zelf in dus is het zo. Onze moraal schrijft voor dat we er alles aan moeten doen om mensen hun innerlijke gevoelens te laten ontdekken. Is dat objectief beter dan er alles aan doen om mensen moreel gewenste gevoelens te laten hebben. Of is dat ook maar een mening?
bespreekbaar houden
Gelukkig zijn we het wel eens dat het onbespreekbaar maken van homoseksualiteit als nadeel heeft dat de moraal daarmee niet meer ter discussie mag staan. Dat “dat mag niet” net zon dooddoener is als “het staat in de bijbel”. Want ze houden allemaal van discussiëren en je mening bij stellen is hier een stuk minder ongebruikelijk dan in Nederland, waar je gelijk een slappe zak en draaikont bent. Maar die discussie wordt wel erg lastig als je langs elkaar heen praat. En het geheven vingertje steekt dan in het luchtledige.
Laten we bidden dat Westerse bijbelgekkies en lerenbroekenactivisten hier zo snel mogelijk weg gaan, zodat de redelijke mensen overblijven en de mensen zelf hun achterlijke denkbeelden kunnen bijstellen.
Voor wie wil lachen en nog een Afrikaan wil zien blozen omdat hij is vastgeluld: hieronder een interview met de indiener van de wet door een progressieve, lesbische, Amerikaanse journaliste… behoorlijk geniaal.