(dit artikel verscheen eerder op www.euknowhow.eu)
“Dus meneer Naron, dat Europees depositogarantiestelsel is voor u belangrijk?”
“ Zeker, het is mijn kernpunt!”
“ Gaat u dan ook een amendement op het verkiezingsprogramma indienen?”
“ nee, dat niet.”
“ huh?”
“ ja nou, ik hoop dat leden dat doen.”
“ Wat is uw punt dan waard?”
“ nou, het is…”
(lees: van de PvdA mogen we geen debat over de inhoud voeren. Maar ik moet toch wat roepen. Standpunten. Om te laten zien dat ik daadkrachtig ben, verstand heb en anders dan mijn concurrenten)
Laatst bezocht ik uit nieuwsgierigheid het EU-lijstrekkersdebat van de PvdA in Rotterdam. Het was verschrikkelijk. Want je verwacht een debat maar dat komt niet van de grond. Als oplossing wordt vaak gesuggereerd: maak er echte debatten van waar de kandidaten elkaar bestrijden. Ik heb een andere oplossing.
Tom Jan Meeus maakte in NRC ook al gehakt van de PVDA primaries. En ook mijn leermeester, Roderik van Grieken, heeft het probleem goed gefileerd. Hij signaleert:
1. De timing is te vroeg: niemand is nu met Europa bezig.
2. Programma: kies eerst een kandidaat en laat hem daarna de programmacommissie leiden. Of maak eerst een programma en kijk dan welke kandidaat dat het beste kan uitleggen. Maar laat het niet door elkaar lopen.
3. Verbod op verschillen: Een debat is om te zien waar de verschillen zitten. Maar voor de lieve vrede moffelen wij ze weg.
Willie Wortel is geen verkoper
Om met het programma te beginnen. Nederlandse partijen zijn democratische ledenpartijen, waar het onmogelijk en onwenselijk is dat een ‘sterke man’ het programma bepaalt. Blijft over: het referendum is een zoektocht naar de meest geschikte om dat programma uit te leggen. Dat wil je ook. Een lijsttrekker hoeft niet de beste ideeën te hebben, maar moet ze het beste kunnen verdedigen.
Geen debat dat er niet komt, wel presentaties.
Maar dan krijg je dus een debat met mensen die het eens zijn. De oplossing? Doe geen debat. Maak het een presentatie. Waar kandidaten laten zien wat ze waard zijn. Wat ze kunnen. Wat hun strategie is. Hun stijl is. Hun toon. Hun verhaal.
Probleem: partijtijgers zijn dol op inhoudelijke discussies. En ook de kiezer wil horen wat de kandidaat gaat doen aan zijn dagelijkse problemen, voor een beautycontest kijkt hij wel naar ‘So you think you can dance’.
Maar wacht even: bij SYTYCD vertellen de kandidaten ook niet hoe ze vinden dat er gedanst moet worden. Ze doen het. Ze laten het zien.
Maak er dus een wedstrijd van waar ze laten zien wat ze in huis hebben. Laat ze allemaal een campagnespeech houden. Laat ze vragen beantwoorden. Laat ze debatteren (Ik laat gdat gaat erroenlinkser graag debatteren met VVDers. Dat gaat over wezenlijke verschillen ipv details. En dat is precies wat ze later ook kunnen verwachten).
De ideale opwarmer
Dan de timing. Kan het dichter naar de verkiezingen? Technisch is dat lastig, want op een partijcongres moet de rest van de lijst worden vastgesteld, de lijsttrekker moet ingewerkt worden en de posters gedrukt. Deze tijd is juist prima. Ten eerste warmt het de kandidaten op. Ik heb kandidaten – die van buiten kwamen of juist al jaren diep in de materie zitten vastgeroest – in de campagnemodus zien te komen en boven zichzelf uitstijgen. Ten tweede warmt het de partij op: voor Europa lopen ook partijleden niet snel warm. Als de kandidaten moeten laten zien hoe ze de speerpunten aan de man gaan brengen, horen de mensen die dalijk campagne moeten voeren ook precies wat ze de kiezer moeten vertellen. En als de kandidaten een beetje goed zijn, ontsteken ze enorm enthousiasme bij de kandidaten.
Conclusie: Natuurlijk blijven primaries minder spannend dan het echte werk. Maar voor ‘slappe debatten over de inhoud maar het mag niet over de inhoud gaan’ is een alternatief: laat het expliciet een strijd zijn wie het beste is om de kiezer te overtuigen en de fractie aan te voeren. Doe je dat goed, dan levert het kandidaten in topvorm en laaiend enthousiaste, campagne gerichte partijleden op.
(Rogier Elshout leidde lijstrekkersdebattenpresentaties bij o.a. GroenLinks en D66. Op dit moment begeleidt hij deze voor de Europese Groene Partij: www.greenprimaries.eu (de eerste Europabrede primaries waar alle burgers mogen stemmen).