Waarom kun je in een Oegandese tapijthandel geen vis krijgen?

Het is tegenwoordig niet erg Salonfähig om het gebrek van ontwikkeling in Afrika genetisch te verklaren. Maar is het iets cultureels of missen de omstandigheden? Wat hebben Europeanen, Turken en Indiers dat Oegandezen niet hebben? Is onderwijs de sleutel?

Bijna alle mooie hotels en restaurants zijn in handen van Westerlingen. Want die kunnen 1) aan kapitaal komen, 2) snappen hun mede-Westerlingen, 3) zijn initiatiefrijk en creatief en 4) zijn betrouwbaar en kunnen daarom zaken doen met Westerlingen. Dat Oegandezen niet aan kapitaal kunnen komen kun je ze niet kwalijk nemen. Banken rekenen hier belachelijke rentes. Maar het gebrek aan inlevingsvermogen, creativiteit en langetermijnvisie blijft verbazingwekkend.

Maar ja. Mijn ouders hebben doorgeleerd. Ik heb 4 continenten bezocht. Ik ken het internet uit mijn hoofd. Ik heb universiteit gedaan. Ik kan me blikveldverbredende zaken als smartphones, boeken, kranten en televisie veroorloven. Kan je dan hetzelfde verwachten van een Oegandees wiens ouders hem meer stokslagen dan woorden hebben geleerd, die hooguit basisschool (en dat stelt hier door gebrek aan leraren, boeken en gebouwen ook geen reet voor) heeft gedaan, nooit meer dan 20km van zijn huis is geweest en zich geen boek of krant, laat staan smartphone kan veroorloven? Hoe kan je een restaurant voor westerlingen beginnen, als je nooit eten bij een goed restaurant hebt kunnen veroorloven?

Maar als je in Turkije in een tapijthandel om een vis vraagt, dan kan dat. “Ga lekker zitten, mijn vriend. wil je koffie? Bekijk ondertussen onze tapijten eens. Mooie prijs!”. Er wordt een ventje op uit gestuurd en 5 minuten later heb je een vis. Hopelijk heb je een goede prijs afgesproken, anders is het een dure vis. Maar het kan. Ook bij die tapijthandelaar die alleen basisschool heeft gedaan

In een Oegandees restaurant is goed mogelijk om uren te zitten zonder dat een ober je maar een blik waardig gunt. En alleen als je zelf het initiatief neemt hem te ondervragen, er achter komen dat het eten op is. En aan alles straalt hij uit dat het hem zal jeuken.

Jaren gelden schreef ik uit Georgie de blog ‘mag het een onsje minder zijn?’ waarom alle restaurants en winkels in Georgië Armeens zijn. Die snappen het wel, de Georgiers klagen alleen maar lamlendig dat de Armenen hun werk inpikken. Ik moet daar aan denken als ik weer lamlendige Oegandezen zie, zeker als ze klagen over de Muzungu’s en de Indiers.

Ik heb het hier met verschillende Oegandezen over gehad. Stel dat mensen hier wel kredieten konden krijgen, zou alles dan opgelost zijn? Sommigen geloven van wel. Ik geloof het niet. Heeft Weber gewoon echt gelijk dat het Calvinsime de redding is? Of is onderwijs de sleutel? Zouden mensen dan hun blik verruimen? Zich kunnen verdiepen in ander culturen en de sleutel tot succes vinden? Een gat in de markt zoeken in plaats exact hetzelfde als de buurman doen? Het ze niet jeuken als de rijke westerling boos wegloopt, maar hem in de watten leggen en extra drankje aansmeren en wel fooi krijgen? Zouden mensen meer op lange termijn gaan denken en dus gaan sparen of geld lenen (en kredieten hier gaan werken) en ophouden met elkaar constant belazeren uit snelle-winst bejag maar duurzame vertrouwensrelaties opbouwen? Ik kom niet verder dan deze open deur intrappen en hem open te laten.